۰۷ خرداد | اولین دوره مجلس شورای اسلامی افتتاح شد

انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی در فاصله یک سال پس از پیروزی انقلاب، در روز ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ برگزار شد و در این انتخابات حدود ۱۱ میلیون نفر رأی دادند. گروهی از نمایندگان در همان دور اول حائز اکثریت لازم شدند و گروهی دیگر به مرحله دوم رفتند. به این ترتیب با برگزاری مرحله دوم و انتخابات میان دوره‌ای مجموعا ۲۶۳ نماینده به مجلس راه یافتند. با انتخاب نمایندگان، اولین دوره مجلس شورای اسلامی در روز سیزدهم رجب ۱۴۰۰ هجری قمری همزمان با میلاد امام علی (ع) برابر با هفتم خرداد ۱۳۵۹ رسما افتتاح شد.

مجلس اول بعد از قرائت آیاتی از قرآن مجید، با سخنان آیت‌الله مهدوی کنی، سرپرست وقت وزارت کشور افتتاح شد. مهدوی کنی در سخنان خود با بیان اینکه «من به عنوان مسوولی از طرف شورای انقلاب که مسوولیت اجرای انتخاب را در وزارت کشور به عهده داشته‌ام، وظیفه دارم که با ذکر مقدماتی مجلس را تحویل نمایندگان ملت بدهم»، گفت: «از نظر آمار انتخابات و آنچه که تاکنون انجام شده جمعاً ۲۳۴ نفر تا الان انتخاب شده‌اند در دور اول ۹۷ نفر، و در دور دوم ۱۳۷ نفر، اعتبارنامه ۲۱۳ نفر تا به حال صادر شده است و ۲۱ نفر به عللی صادر نشده است. همان طوری که استحضار دارید مجلس نمایندگان اسلامی ما با حضور دو سوم از نمایندگان رسمیت خواهد داشت، با آماری که من عرض کردم بیش از آن تعداد نمایندگان در مجلس حضور دارند بنابراین مجلس ما آماده افتتاح هست.» وی در پایان گفت: «اینک من طبق وظیفه‌ای که دارم و به من محول شده، و طبق گزارشی که از دبیرخانه به اینجا ارائه شده جناب آقای دکتر یدالله سحابی را دعوت می‌کنم به عنوان رییس سنی و جناب آقای مهندس مهدی بازرگان به عنوان نایب رییس سنی که به جایگاه تشریف بیاورند، منشی‌ها جناب آقای رضا رمضانی خورشید دوست.»

در این هنگام صادق خلخالی گفت: «اگر الزامی باشد ما این را قبول می‌کنیم. ما راجع به آقای سحابی حرفی نداریم، ولی راجع به آقای بازرگان اگر از طرف شورای انقلاب الزامی است قبول می‌کنیم و الا قبول نداریم.» مهدوی کنی پاسخ داد: «مساله‌ای است که تصویب شده است.» خلخالی گفت: «اگر الزامی است قبول داریم.» مهدوی کنی بار دیگر گفت: «به هر حال تصویب شده است.»

در این هنگام عده‌ای از نمایندگان با صدای بلند گفتند «قبول داریم» و مهدوی کنی این‌چنین به سخنان خود ادامه داد: جناب آقای مجید انصاری و جناب آقای میربهزاد شهریاری، جناب آقای عبدالرضا اسدی‌نیا و جناب آقای عطاءالله مهاجرانی و جناب آقای صلاح‌الدین بیانی، به عنوان منشی‌ها انتخاب شده‌اند که به جایگاه خود تشریف می‌آورند.

بعد از قرار گرفتن هیات رییسه سنی در جایگاه، پیام امام خمینی به مناسبت افتتاح مجلس توسط حاج سیداحمد خمینی قرائت شد. متن این پیام بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم
با خواست خداوند متعال و به مبارکی و میمنت، در روزی بسیار بزرگ، مجلس شورای اسلامی افتتاح می‌شود. روز سیزدهم رجب که روز ولادت با برکت و با سعادت بزرگ مرد تاریخ و معجزه دهر امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب صلوات الله و سلامه علیه است، مجلس مقدس شورای اسلامی که اولین مجلس جمهوری اسلامی و اولین مجلس است که با انتخابات آزاد انجام گرفت، گشایش می‌یابد و من امیدوارم که این مجلس به برکت این روز مبارک، مجلس عدالت و پیرو اسلام و به نفع مسلمین و کشور اسلامی باشد. سپاس خداوند بزرگ را که در مدتی کوتاه ملت ایران موفق شد که اساس جمهوری اسلامی را با آزادی و آرامش بنیان گذارد؛ و این از برکت اسلام و وحدت کلمه قشر‌های متعهد اسلامی است. اینجانب طلیعه این مجلس مبارک را به ملت بزرگ و شما نمایندگان محترم تبریک عرض می‌کنم و تذکراتی را که دوستان من، خود نیز توجه دارند تکرار می‌نمایم:

۱- شما دوستان محترم نماینده ملتی هستید که جز به اسلام بزرگ و عدالت الهی- اسلامی فکر نمی‌کنید؛ و انتخاب شما برای پیاده نمودن عدالت اسلامی است که در طول سلطنت ظالمانه و غاصبانه رژیم شاهنشاهی از آن محروم بودند. رژیمی که ثروت سرشار کشور را به خود و هم‌پیمانان نامیمون خود اختصاص داد و برای ادامه سلطه جباران خود به جیب ابرقدرت‌ها ریخت و ملت مظلوم را در سطح بسیار وسیعی از اولین احتیاجات محروم و به خاک سیاه نشانید و کشور را در تمام زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و نظامی وابسته به اجانب خصوصا آمریکا کرد. ببینیم شما و دولت منتخب شما با ملت مستضعف که به برکت انقلابش همه ما را از انزوا خارج نمود، چه خواهید کرد.

۲- امید آنست که رسیدگی به حال مستضعفین و مستمندان کشور که قسمت اعظم ملت مظلوم را در بر می‌گیرد، در راس برنامه‌ها قرار گیرد و در نخستین مجلس شورای اسلامی طرح‌هایی جدی در رفاه حال این طبقه محروم داده شده و از طرف دولت منتخب شما بدون مسامحه به مورد اجرا گذاشته شود تا در پیشگاه خداوند متعال بعضی از دیون خودتان را به این طبقه عزیز که جان خود را برای اسلام و آزادی و استقلال کشور در طبق اخلاص گذاشته و پیروزی را برای انقلاب اسلامی به ارمغان آوردند، ادا کرده باشیم.

۳- شما منتخبین مجلس که از پشتیبانی جدی ملت عزیز برخوردارید باید با کمال قدرت در مقابل قدرت‌های شیطانی که در رژیم دست نشانده سابق حاکم بر سرنوشت ما بودند، بایستید و از هیچ قدرتی غیر از قدرت خداوند قاهر نهراسید و جز به مصالح کشور به چیز دیگری فکر نکنید و متوجه باشید که در خارج از مجلس با صحنه سازی‌ها و اغفال چه بسا چپ‌گرایان و یا راست‌گرایان و ریشه‌های فاسد رژیم سابق طمع کنند تا با نفوذ در مجلس مقاصد شوم اجانب را تحمیل نمایند. باید همه با هوشیاری در طرح‌ها و مسائل روز دقت فرمایید و از کید دشمنان به خدای تعالی پناه ببرید. خداوند متعال همه ما را از لغزش‌ها نگه دارد.

۴- به حمدالله در مجلس، دانشمندان و علمای آشنا به احکام شرع مطهر حضور دارند و فق‌های نگهبان حاضرند لکن لازم است طرح‌هایی که در مجلس می‌گذرد مخالف با احکام مقدسه اسلام نباشد و با کمال قدرت با پیشنهاد‌های مخالف شرع مقدس که ممکن است از روی ناآگاهی و غفلت طرح شود شدیدا مخالفت نمایید و از قلم‌های مسموم و گفتار منحرفین هراس نداشته باشید و سخط خالق را برای رضای مخلوق تحصیل نکنید و خداوند قاهر و قادر را حاضر و ناظر بدانید.

۵- این مجلس که اولین دوره در جمهوری اسلامی است، الگویی است برای مجالس آینده و هر سنت حسنه یا سیئه‌ای ممکن است در مجالس دیگر اثر بگذارد و برای شما اجر جزیل و یا خدای نخواسته و زر و وبال ببار آورد. لازم است در مذاکرات و در برخورد آراء به طور آرام و با احترام متقابل عمل شود، نه مثل دوره‌های رضاخان و بعد از آن و لازم است از دسته‌بندی‌ها و جهت گیری‌های غیراصولی برای کوبیدن طرف متقابل جدا احتراز شود که تنها حل مسائل در محیط آرام امکان پذیر است.

۶- ویژگی این مجلس و محیط کشور در این دوره ایجاب می‌کند که مجلس و دولت هماهنگ شده تا بر مشکلات کشور فایق آیند و هیچ یک از نهاد‌های جمهوری اسلامی خصوصا مجلس و رییس جمهوری و دولت برای یکدیگر و دیگران کارشکنی نکنند و خود را به طور جدی در خدمت اسلام و کشور درآورند تا خدای متعال آن‌ها را پشتیبانی فرماید و ندای آسمانی انسان ساز «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» را در نظر داشته و اطاعت نمایند و از نازعه و تفرقه اجتناب نمایند و به امر آموزنده الهی گوش فرا دهند ‹‹وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ›› که دنباله تنازع، فشل و شکست و رفتن رنگ و بو و آبروست.

۷- سیاست نه شرقی و نه غربی را در تمام زمینه‌های داخلی و روابط خارجی حفظ کنید و کسی را که خدای نخواسته به شرق یا غرب گرایش دارد هدایت کنید و اگر نپذیرفت او را منزوی نمایید؛ و اگر در وزارتخانه‌ها و نهاد‌های دیگر کشور چنین گرایشی باشد که مخالف سیر اسلام و ملت است اول هدایت و در صورت تخلف استیضاح نمایید که وجود چنین عناصر توطئه‌گر در راس امور یا در پست‌های حساس موجب تباهی کشور خواهد شد.

۸- طرح‌ها و پیشنهاد‌هایی را که مربوط به عمران و رفاه حال ملت خصوصا مستضعفین است انقلابی و با سرعت تصویب کنید و از نکته‌سنجی‌ها و تغییر عبارات غیر لازم که موجب تعویق امر است، اجتناب فرمایید و از وزارتخانه‌ها و ماموران اجرا بخواهید که از کاغذ بازی‌ها و غلط کاری‌های زمان طاغوت اجتناب کنند و رفاه ملت مظلوم و عقب‌افتادگی‌های آن‌ها را به طور ضربتی تحصیل و ترمیم کنند.

۹- در ادارات دولتی قوانین دست و پاگیری که در مجالس غیرقانونی رژیم سابق به تصویب رسیده و موجب تعویق یا تعطیل امور شده و می‌شود و جامعه را به تنگ آورده است به طور انقلابی لغو کنید، گرچه لغو است؛ و بجای آن‌ها قوانین مترقی را که رفاه ملت در آن‌ها به بهترین وجه ملاحظه شده باشد جایگزین گردانید.

۱۰- مجلس جمهوری اسلامی، همان سان که در خدمت مسلمین است و برای رفاه آنان فعالیت می‌نماید، برای رفاه و آسایش اقلیت‌های مذهبی که در اسلام احترام خاصی دارند و از قشر‌های محترم کشور هستند، اقدام و فعالیت می‌نماید و اساسا آنا با مسلمانان در صف واحد برای کشور خدمت می‌کنند و در صف واحد از تمام ارزش‌ها و ماثر آن برخوردار می‌باشند.

۱۱- از حضرات فق‌های نگهبان تقاضا می‌شود که در ماموریت مهم خود به هیچ وجه ملاحظه اشخاص و یا گروه‌های انحرافی را ننموده و به وظیفه بسیار خطیر خود قیام و اقدام نموده و نگهبانی از اسلام و احکام مترقی آن نمایند و خدمت خود را با قدرت تمام در پیشگاه خداوند متعال و، ولی مطلق او، حضرت، ولی الله اعظم امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه شریف، عرضه دارند. از خداوند متعال عظمت اسلام و مسلمین و کشور عزیز را خواستارم.
والسلام علی المسلمین و علی عبادلله الصالحین.
چهارشنبه هفتم خرداد ماه ۱۳۵۹ / سیزده رجب ۱۴۰۰
روح الله الموسوی الخمینی

بعد از قرائت پیام امام، ابوالحسن بنی‌صدر، رییس‌جمهوری وقت سخنرانی کرد، سپس گروهی از جوانان حسینیه ارشاد به اجرای سرود‌های انقلابی پرداختند و بعد از آن آیت‌الله مهدوی کنی مجدداً به جایگاه آمد و پیام اعضای شورای نگهبان قانون اساسی را قرائت کرد.

جلسه با قرائت متن سوگندنامه نمایندگان توسط دکتر سحابی رییس مجلس با تکرار اعضای جلسه همراه شد. متن سوگند نمایندگان بدین شرح بود: «بسم الله الرحمن الرحیم. من در برابر قران مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌نمایم که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاورد‌های انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم، و ودیعه‌ای را که ملت به ما سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت بمردم پایبند باشم، از قانون اسلامی دفاع کنم و در گفته‌ها و نوشته‌ها و اظهار نظر‌ها، استقلال کشور و آزادی مردم و تامین مصالح آن‌ها را مد نظر داشته باشم.» بدین ترتیب مراسم افتتاح اولین دوره مجلس، با امضای قسم‌نامه توسط تک‌تک نمایندگان توسط رییس مجلس ختم شد.

رییس سنی مجلس اول یدالله سحابی بود تا اینکه پس از تصویب اعتبارنامه‌ها و رد اعتبارنامه ۱۲ نفر، چون رحمان دادمان، خسرو قشقایی، حسن بهروزیه، احمد مدنی و ابوالقاسم حسینجانی، انتخابات هیات رییسه دایم صورت گرفت و اکبر هاشمی رفسنجانی عهده‌دار ریاست مجلس شد. مجلس اول که از تاریخ هفتم خرداد ماه ۱۳۵۹ آغاز به کار کرده بود تا ششم خرداد ۱۳۶۳ به کار خود ادامه داد.

منبع: تاریخ ایرانی